LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego” Budowanie kompetencji na poziomie regionalnym i lokalnym

C1 Plan działań dla klimatu i energii

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego (RPDKiE) integruje najważniejsze obszary działań w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do zmiany klimatu z sektorów: energii, transportu, gospodarki (w tym przemysłu i gospodarki odpadami), budownictwa, rolnictwa, lasów i użytkowania gruntów. Wybór tych sektorów wynika ze Strategii UE, której celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych (o co najmniej 40%), wzrost wykorzystania OZE (do co najmniej 32% zużycia energii końcowej brutto) i poprawa efektywności energetycznej (co najmniej 32,5%) do roku 2030.

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego (RPDKiE), będący filarem Projektu, wymaga systematycznej aktualizacji. Podstawą do aktualizacji będą opracowane scenariusze działań klimatycznych w perspektywie do roku 2030 i 2050. Scenariusze zostaną przygotowane na podstawie wykazu źródeł emisji gazów cieplarnianych, szczegółowego bilansu energetycznego województwa oraz modelu paliwowo-energetycznego Małopolski. Za ich przygotowanie odpowiada Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie.

W ramach procesu aktualizacji RPDKiE, AGH powołało grupę roboczą AGH dla klimatu i środowiska, której celem jest przygotowanie kompleksowej listy działań i rekomendacji do realizacji scenariuszy redukcji emisji gazów cieplarnianych w województwie małopolskim dla wszystkich sektorów określonych w RPDKiE, w dwóch perspektywach – do roku 2030 i 2050.

Na podstawie powyżej wymienionych dokumentów i analiz przygotowana zostanie aktualizacja Regionalnego Planu Działań dla Energii i Klimatu dla województwa małopolskiego.

C2 Transformacja niskoemisyjna rynku urządzeń grzewczych

Transformacja energetyczna to jedno z największych wyzwań, przed którym staje Małopolska. W ramach działań grupy roboczej AGH dla klimatu i środowiska utworzona zostanie grupa zadaniowa ds. Transformacji Przemysłu Urządzeń Grzewczych.

Zadaniem Grupy będzie stworzenie rekomendacji dla rozwoju branży OZE, wspieranie współpracy przedsiębiorstw z branży urządzeń grzewczych z instytucjami naukowo-badawczymi oraz tworzenie warunków do dialogu i wymiany wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy administracją, biznesem, partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi z zakresu branży urządzeń grzewczych.

Grupa zidentyfikuje potrzeby rynku i przygotuje program szkoleń z zakresu odnawialnych źródeł energii oraz poprawy efektywności energetycznej dla Inspekcji Handlowej, Nadzoru Budowlanego, instalatorów i uczniów szkół technicznych.

Przeprowadzone w Małopolsce szkolenia pilotażowe i ich ewaluacja będą bazą do implementacji tego typu zajęć w całym kraju.

Efektem szkoleń będzie stymulacja rozwoju rynku OZE oraz rozszerzenie wykorzystania technologii nisko- i zeroemisyjnych wraz ze wsparciem procesu eliminacji urządzeń grzewczych, które nie spełniają aktualnych norm środowiskowych.

Województwo Małopolskie opracuje także koncepcję zintegrowanego systemu zarządzania energią w powiecie/gminie oraz poświęcone jej szkolenia dla pracowników jednostek samorządu terytorialnego. System umożliwi monitorowanie i analizę zużycia energii, a także wdrażanie działań korygujących i zapobiegających nadmiernemu zużyciu energii elektrycznej i ciepła. Przełoży się to na obniżenie kosztów energii dla jednostek publicznych i przyczyni się do wywiązania się z obowiązku ograniczenia zużycia energii o 10%.

C3 Potencjał OZE w województwach małopolskim i śląskim

W celu skutecznego, pełnego wykorzystania potencjału OZE w Małopolsce, Akademia Górniczo-Hutnicza przygotowuje mapy lokalnego potencjału OZE, zintegrowane z kalkulatorem doboru instalacji OZE, który ułatwi dokonanie świadomego wyboru inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji – zasugeruje najbardziej odpowiedni wybór technologii OZE, oszacuje kapitał i koszty operacyjne oraz dostarczy informacji o możliwych źródłach finansowania.

Narzędzia te pomogą w podejmowaniu indywidualnych decyzji dotyczących inwestycji w OZE, ale również przy planowaniu gminnych, powiatowych i regionalnych strategii rozwoju OZE (geotermia głęboka i płytka, energia słoneczna, wodna i wiatrowa)

C4 System doradców ds. klimatu i środowiska

W ramach Projektu funkcjonuje sieć doradców ds. klimatu i środowiska, zatrudnionych w małopolskich starostwach powiatowych oraz miastach na prawach powiatu, które przystąpiły do Projektu. Na poziomie regionalnym doradcy współpracują z Urzędem Marszałkowskim, zaś na poziomie lokalnym – z gminami. Głównym zadaniem doradców jest skuteczne wdrażanie działań określonych w RPDKiE poprzez:

• realizację działań określonych w Regionalnym Planie… oraz Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
• pomoc gminom w opracowaniu strategicznych dokumentów i planów zarządzania energią i klimatem oraz we włączeniu tych kwestii do innych planów i strategii;
• zachęcanie i pomoc gminom z terenu powiatów w ubieganiu się o finansowanie instalacji OZE, termomodernizacji budynków, budownictwa niskoemisyjnego, zrównoważonego transportu, niższego zużycia energii, środków dostosowania do zmiany klimatu;
• ubieganie się o finansowanie działań ograniczających zmianę klimatu oraz działań adaptacyjnych na poziomie powiatu;
• przeprowadzanie lokalnych kampanii informacyjno-edukacyjnych w zakresie ograniczenia zmiany klimatu.
• [Lista doradców]

C5 Centrum Kompetencji

Działaniem niekierowanym na usunięcie bariery niewystarczających zasobów wiedzy praktycznej i doświadczenia na poziomie lokalnym (powiaty i gminy), a tym samym wzmocnieniem wdrażania Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego jest Regionalne Centrum Kompetencji, zarządzane przez Zespół Klimatu w ścisłej współpracy z partnerami projektu. Centrum zapewnia stałe wsparcie i szkolenia dla doradców ds. klimatu i środowiska. Opracowuje bazy wiedzy, narzędzia IT, wzorcowe dokumenty, analizy eksperckie oraz inne środki, mające na celu wsparcie pracy doradców oraz usprawnienie wdrażania RPDKiE.

Środki monitorujące

D1 Monitoring wdrażania RPDKiE

Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego jest monitorowane co roku. Sporządzane są roczne sprawozdanie podsumowujące, określające zakres działań podjętych w poprzednim roku, w tym ich szacunkowe skutki w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, wzrostu wykorzystania OZE i poprawy efektywności energetycznej. System monitorowania obejmuje wszystkie gminy i powiaty Małopolski. Elementem monitoringu są też regularne badania opinii publicznej, przeprowadzane w celu weryfikacji poziomu świadomości w zakresie zmiany klimatu, niezbędnych środków ich zapobiegania i dostępnych instrumentów wsparcia.

D2 Monitoring wpływu realizacji Projektu

Przeprowadzane są regularne badania opinii publicznej w celu sprawdzenia poziomu świadomości mieszkańców Małopolski na temat postępującej zmiany klimatu i konieczności podejmowania działań w celu adaptacji do niej. Badania pozwalają na zaplanowanie skutecznych działań oraz przygotowywanie dedykowanych kampanii i akcji informacyjno-edukacyjnych.

Podnoszenie świadomości

E1 Regionalna kampania medialna 

Niska świadomość społeczna na temat instalacji OZE, efektywności energetycznej, zrównoważonej mobilności oraz zapobiegania lub ograniczania produkcji odpadów stanowi istotną barierę dla skutecznego wdrażania RPDKiE. Aby usunąć tę barierę, w początkowych etapach projektu została przeprowadzona szeroko zakrojona diagnostyka behawioralna, która stała się podstawą planowania dalszych kampanii edukacyjnych i informacyjnych, stymulujących zmiany zachowania w obszarach związanych z ochroną klimatu.
Kampanie medialne, edukacyjne i informacyjne, mające na celu zwiększenie świadomości społecznej w obszarach określonych w RPDKiE, stanowią jeden z głównych filarów projektu.

E2 Lokalne działania informacyjno-edukacyjne

Lokalne kampanie edukacyjne i informacyjne, skierowane do ogółu społeczeństwa, dotyczące zmiany klimatu i jej negatywnych skutków, a także działań skierowanych do odpowiednich grup docelowych (osoby planujące budowę swojego domu, przedsiębiorcy, rolnicy, zarządcy budynków publicznych i inni) są realizowane przed doradców ds. klimatu i środowiska. Odpowiadają oni za podejmowanie konkretnych działań na poziomie lokalnym, promowanie zaangażowania lokalnych liderów (lekarze, nauczyciele, księża, strażacy, lokalne organizacje pozarządowe, uniwersytety trzeciego wieku, izby handlowe i izby rolnicze, lokalne grupy działania, lokalni przedsiębiorcy, władze miast oraz wsi) i nawiązywanie bezpośredniego kontaktu ze społecznościami lokalnymi.

E3 Tworzenie sieci wymiany doświadczeń

Skuteczne wdrożenie Projektu wymaga współpracy i pełnego zaangażowania wszystkich partnerów projektu. Jednym z głównych działań projektu jest wymiana doświadczeń i tworzenie platform transferu wiedzy pomiędzy wszystkimi kluczowymi interesariuszami na szczeblu regionalnym (gminy, powiaty i władze regionalne), krajowym (Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, inne regiony w Polsce) i na poziomie międzynarodowym (między innymi w ramach platformy dla regionów węglowych w okresie przejściowym). Działania te będą obejmują konferencje, seminaria, warsztaty i wizyty studyjne.

E4 Promocja projektu

Zapewnienie odpowiedniej promocji projektu i jego rezultatów ma kluczowe znaczenie dla przekazywania dobrych praktyk i know-how innym regionom. Działania Projektu promowane są poprzez liczne działania: regionalną kampanię medialną, lokalne działania informacyjno-edukacyjne, stronę internetową i media społecznościowe projektu oraz artykuły w prasie.

F1 Zarządzanie projektem i monitorowanie efektów

System zarządzania projektem LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA rozdziela role nadzorcze i zarządcze. Funkcje nadzorcze sprawują Zarząd Województwa Małopolskiego – organ wykonawczy samorządu, a także dyrekcja Departamentu Środowiska w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego. Bezpośrednie zarządzanie projektem odbywa się w zespole projektowym, w skład którego wchodzą kierownik projektu, specjaliści ds. Centrum Kompetencji, specjaliści techniczni, finansowi oraz ds. promocji.
Projekt objęty jest monitoringiem technicznym i finansowym. Rezultaty techniczne podsumowywane są w sprawozdaniach miesięcznych, rocznych oraz końcowych dla faz projektu. Monitoring finansowy sprawowany jest w sposób ciągły, a na zakończenie każdego z etapów projektu przeprowadzany jest audyt finansowy.

F2 Plan działań po zakończeniu projektu

Doświadczenia zdobyte w trakcie realizacji projektu zostaną wykorzystane do opracowania strategii przyszłych działań. Plan będzie obejmował następujące elementy:

• Wykorzystanie doświadczeń i dobrych praktyk z realizacji zintegrowanego projektu LIFE oraz kontynuacja działań po roku 2030.
• Dostosowanie priorytetów działań do aktualnego stanu środowiska naturalnego (w tym zmian klimatycznych) w okresie po 2030 roku oraz do warunków prawnych w Unii Europejskiej i Polsce;
• Dalszy rozwój i kontynuacja długoterminowej współpracy z partnerami projektu oraz innymi regionami z Polski i Europy.