Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa małopolskiego

Cel i zakres Planu

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii został przyjęty przez Zarząd Województwa Małopolskiego 18 lutego 2020 roku. Plan wspiera realizację działań określonych w Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 oraz nowej strategii UE tj. Europejskim Zielonym Ładzie.

Przyjęty dokument to odpowiedź Małopolski na wyznaczone cele polityki klimatyczno–energetycznej Unii Europejskiej do 2030 r. to m.in.:

• ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% w porównaniu z rokiem 1990, w tym dla sektorów non-ETS (głównie transport, sektor komunalno-bytowy, rolnictwo) jako 30% w porównaniu do poziomu z roku 2005;
• zwiększenie udziału energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych do co najmniej 32% zużycia energii końcowej brutto,
• poprawa efektywności energetycznej na poziomie co najmniej 32,5%.

Długoterminowa strategia UE zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050.

Działania mające na celu walkę ze zmianami klimatu w obrębie województwa małopolskiego podjęte zostaną w dwóch głównych obszarach:

• przeciwdziałania i łagodzenia zmian klimatu poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
• działań i środków adaptacyjnych łagodzących skutki zmian klimatu.

Regionalny Plan działań integruje najważniejsze obszary działań w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, tj. sektor: energii, transportu, gospodarki (w tym przemysłu i gospodarki odpadami), budownictwo, rolnictwo, lasy i użytkowanie gruntów. Sektory te wynikają ze Strategii UE do 2050 roku, których celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych (o co najmniej 40%), wzrost wykorzystania OZE (do co najmniej 32% zużycia energii końcowej brutto) i poprawa efektywności energetycznej (co najmniej 32,5%) do roku 2030.

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa małopolskiego

Dokument przedstawia szczegółową ocenę obecnego stanu – określa poziom emisji gazów cieplarnianych oraz wyznacza źródła ich emisji dla sześciu obszarów interwencji wyznaczonych w Planie.

Obszar	Emisja gazów cieplarnianych w roku 1990	Emisja gazów cieplarnianych w roku 2018	Zmiana emisji
Energia	10 150,13	6 969,53	-31%
Budownictwo	4 438,13	4 192,53	-5,5%
Transport	1 697,64	5 117,62	+201,5%
Gospodarka	8 358,98	6 370,82	-23,8%
Rolnictwo	2 421,02	1 726,08	-28,7%
Lasy i użytkowanie terenu	89,29	137,41	+53,9%
Suma	27 155,19	24 513,93	-9,7%

W roku 2018 emisja gazów cieplarnianych wyniosła 24,5 Mt eq. CO₂. Do głównych źródeł emisji gazów cieplarnianych w Małopolsce należą (stan na 2018 r.): spalanie paliw kopalnych (węgiel, ropa i gaz) na potrzeby wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej oraz chłodu, transportu, przemysłu i gospodarstw domowych (88,21%), rolnictwo oraz użytkowanie gruntów (7,60%) oraz składowiska odpadów (4,19%).

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa małopolskiego

Opisuje bieżący stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii w województwie małopolskim oraz przedstawia bilans energetyczny województwa.

Rodzaj technologii	Liczba instalacji	Udział  w liczbie instalacji	Moc zainstalowana	Udział w zainstalowanej mocy	Ilość wytworzonej energii	Udział w wytworzonej energii
	[-]	[%]	[MW]	[%]	[TJ/rok]	[%]
Fotowoltaika	11 415	32,54	70,23	12,86	251,20	5,07
Kolektory słoneczne	21 260	60,60	189,70	34,73	574,40	11,60
Pompy ciepła	1 595	4,55	30,92	5,66	246,50	4,98
Kotły na biomasę	655	1,87	19,56	3,58	155,90	3,15
Biogazownie	89	0,25	7	1,28	58,90	1,19
Elektrownie wiatrowe	11	0,03	1,50	0,27	2,70	0,05
Elektrownie wodne	46	0,13	179,19	32,81	1 900	38,36
Instalacje geotermalne	7	0,02	46,93	8,59	512,20	10,34
Odpady	1	0,003	46,00	8,42	1 242	25,08
Biogazownie rolnicze	2	0,01	1,15	0,21	9,20	0,19
SUMA	35 080	100	546,18	100	4 953	100

W województwie małopolskim funkcjonuje ponad 35 tys. instalacji odnawialnych źródeł energii o łącznej mocy zainstalowanej równej 546 MW. Dojmującą rolę na rynku instalacji OZE w Małopolsce odgrywają kolektory słoneczne (61%), panele fotowoltaiczne (33%) oraz pompy ciepła (blisko 5%).

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa małopolskiego

Kierunki działań długoterminowych

Osiągnięcie w Małopolsce celów UE w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprawy efektywności energetycznej i wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii do roku 2030, oznacza: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 7 427 kt eq.CO₂, zwiększenie ilości wytwarzanej energii ze źródeł odnawialnych o 53 623 TJ (w 2030 produkcja energii finalnej z OZE powinna wynieść 62 432 TJ), zmniejszenie zużycie energii pierwotnej o 2 518 ktoe (105 445 TJ) (w 2030 powinno się zużywać  5 230 ktoe = 5,2 Mtoe pierwotnej=219 001 TJ).

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa małopolskiego

Główne kierunki działań długoterminowych w zakresie energii i klimatu to:

• redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenie efektywności wykorzystania dostępnych zasobów,
• dywersyfikacja działań w kierunku popularyzacji niskoemisyjnych źródeł wytwarzania energii przy jednoczesnym wzroście wykorzystania lokalnego potencjału OZE i  budowie opartego na ich użyci – zintegrowanego i nowoczesnego sektora energii,
• zwiększenie dynamiki rozwoju instalacji OZE w latach 2020-2030 w zakresie produkcji ciepła i chłodu oraz energii elektrycznej,
• transformacja niskoemisyjna regionu,
• wykorzystanie efektu synergii z istniejącymi programami modernizacji, ze szczególnym uwzględnieniem działań mających wpływ na zmniejszenie zużycia energii i emisji zanieczyszczeń powietrza w sektorze komunalnym oraz budynków użyteczności publicznej,
• poprawa efektywności energetycznej budynków istniejących oraz stworzenie zintegrowanego i nowoczesnego sektora budowlanego, łączącego nowoczesne technologie z instalacjami OZE,
• rozwój ekologicznych rozwiązań transportowych poprzez upowszechnienie dostępu do komunikacji pieszo-rowerowej, hulajnóg elektrycznych oraz elektromobilności,
• transformacja sektora transportu poprzez budowę zintegrowanego i nowoczesnego systemu transportowego,
• ograniczenie ilości produkcji odpadów oraz ich deponowania w środowisku, a także zapewnienie ich wykorzystania do celów energetycznych,
• zmniejszenie zapotrzebowania na zasoby i energię w produkcji oraz wzmocnienie gospodarki o obiegu zamkniętym,
• oszczędna gospodarka wodna, zwiększenie małej retencji wód oraz inne czynności zapobiegające powodziom oraz ograniczające skutki susz,
• transformacja technologiczna w rolnictwie (zrównoważona produkcja rolna, adaptacja do zmian klimatu),
• dostosowanie lasów do zmian klimatu poprzez zalesianie gruntów, a co za tym idzie, wzrost pochłaniania CO2 przez lasy i inne tereny zielone wraz z ochroną trwałych użytków zielonych.

Pełny dokument jest dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Województwa Małopolskiego.

Aktualizacja i monitorowanie Planu

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii opisuje zadania realizowane zarówno przez Urząd Marszałkowski oraz jego jednostki organizacyjne. Długoterminowa wizja strategiczna Małopolski stanowi zaproszenie do współpracy dla sektora energii, transportu, budownictwa, gospodarki, przemysłu oraz rolnictwa. Osiągnięcie zamierzonych celów nie będzie również możliwe bez pełnego zaangażowania w ich realizację zarówno władz publicznych, jak również samych mieszkańców.

Niniejszy Plan Działań dla Klimatu i Energii, jako pierwszy tego typu plan na szczeblu województwa, należy uznać za punkt startowy dla kolejnych analiz. Cele i kierunki działań wyznaczone w niniejszym Planie wymagają cyklicznych aktualizacji oraz monitorowania.

Pierwsza aktualizacja Małopolskiego Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii została zaplanowana na koniec 2022 roku. Celem aktualizacji Planu ustanowienie kompleksowych ram dla małopolskiej strategii działań w dziedzinie klimatu, które będą wiarygodne w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej.

Aktualizacja RPDKiE jest częścią działania C1 projektu zintegrowanego LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA “Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla Województwa małopolskiego”, finansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.