Efekty Projektu LIFE EKOMAŁOPOLSKA
Najważniejsze założenia LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA to: promocja odnawialnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej i szeroko zakrojone przedsięwzięcia na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu.
PLAN DZIAŁAN DLA KLIMATU I ENERGII (C1)
Przygotowanie kompleksowego planu działań jest niezbędnym warunkiem skutecznej polityki klimatycznej. Działania na rzecz mitygacji i adaptacji do negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu zostały włączone do Małopolskiego Programu Ochrony Środowiska (Uchwała Nr XLVIII/684/21 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 grudnia 2021 r.
W związku z rozpoczęciem prac nad aktualizacją RPDKiE opracowane zostały:
- zaktualizowany bilans emisji GHG dla roku bazowego 1990 i 2018 (dla wszystkich sektorów określonych w RAPCE),
- zaktualizowanym bilansem instalacji OZE dla roku bazowego 2018 (dla wszystkich sektorów określonych w RAPCE),
- szczegółowy bilans energetyczny województwa małopolskiego na lata bazowe 1990 i 2018,
- scenariusze działań klimatycznych w perspektywie do roku 2030 i 2050.
W celu zapewnienia bezpośredniego wsparcia do opracowania aktualizacji RPDKiE przygotowane zostały:
- Analiza stanu aktualnego – zmiany klimatu w Małopolsce,
- Analiza ryzyka klimatycznego,
- Analiza planów małopolskich przedsiębiorstw w zakresie transformacji energetycznej oraz podejmowanych działaniach na rzecz klimatu na terenie województwa małopolskiego.
Jeszcze w 2020 r w ramach opracowania Strategii województwa małopolskiego – Małopolska 2030, projekt LIFE-IP EKOMALOPOLSKA został wymieniony jako strategiczny do realizacji do roku 2030.
POTENCJAŁ OZE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM I ŚLĄSKIM (C3)
W celu skutecznego wykorzystania OZE w województwach małopolskim i śląskim, Akademia Górniczo-Hutnicza przygotowuje mapy lokalnego potencjału OZE, zintegrowane z kalkulatorem doboru instalacji, który ułatwi dokonanie świadomego wyboru inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji.
Przygotowane zostały:
- Analiza funkcjonalności aplikacji dla województwa małopolskiego,
- Ocena lokalnego potencjału OZE z uwzględnieniem głębokiej i płytkiej geotermii, energetyki słonecznnej, wiatrowej, wodnej itp.,
- Testowa wersja mapy dla Małopolski.
SYSTEM DORADCÓW DS. KLIMATU I ŚRODOWISKA (C4)
Do końca września 2021 roku w 21 małopolskich powiatach zatrudnieni zostali doradcy ds. klimatu i środowiska. Na poziomie regionalnym współpracują oni z Urzędem Marszałkowskim, zaś na poziomie lokalnym – z gminami. Do końca czerwca 2023 roku doradcy ds. klimatu i środowiska:
- przygotowali 73 ekspertyzy (w zakresie m.in.: miejskiej wyspy ciepła, optymalizacji zużycia energii, potencjału OZE, czy działań adaptacyjnych),
- zweryfikowali lub uczestniczyli w przygotowaniu ponad 40 dokumentów strategicznych (w tym: Programów Ochrony Środowiska),
- zorganizowali 490 spotkań w gminach i powiatach, w których uczestniczyło ponad 9,5 tys. przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego,
Kluczowym elementem we wrażaniu działań klimatycznych jest pozyskiwanie środków na realne inwestycje. Doradcy ds. klimatu i środowiska:
- przygotowali 12 projektów o dofinansowanie do instytucji finansujących na łączną kwotę blisko 22 mln zł (były to projekty w zakresie OZE oraz poprawy jakości powietrza),
- przygotowali i złożyli ponad 1100 wniosków o dofinansowanie dla mieszkańców lub podmiotów gospodarczych, na łączną kwotę ponad 4 mln złotych (dotyczyły one głównie wymiany nieefektywnych źródeł ogrzewania oraz montażu instalacji OZE),
- udzielili blisko 26 tys. porad mieszkańcom, głównie w zakresie wymiany źródła ciepła, energetyki odnawialnej i szeroko pojętej ochrony środowiska,
- zidentyfikowali 43 budynki użyteczności publicznej w celu poprawy ich efektywności energetycznej.
W celu skutecznej realizacji działań w zakresie klimatu, konieczne jest zapewnienie poparcia i zaangażowania mieszkańców do działań. W tym celu doradcy ds. klimatu i środowiska zorganizowali:
- 234 spotkania w szkołach, w których uczestniczyło ponad 11 000 uczniów,
- 119 wydarzeń związanych z ochroną klimatu, w których uczestniczyło blisko 57 tys. Małopolan,
- 138 spotkań z lokalnymi liderami (w tym strażą pożarną, policją, kołami gospodyń, czy księżmi), w których uczestniczyło blisko 1,3 tys. osób.
Dodatkowo dwóch doradców dla biznesu zostało zatrudnionych w Małopolskim Centrum Przedsiębiorczości. Ich celem jest wsparcie przedsiębiorców w zakresie wdrożenia działań klimatycznych. Doradcy dla biznesu zorganizowali lub współorganizowali:
- 7 warsztatów z zakresu m.in. obowiązków przedsiębiorców wynikających z uchwały antysmogowej oraz możliwości pozyskania dofinansowań do inwestycji proekologicznych w szczególności OZE,
- cykl 4 spotkań dyżurnych w powiatach dla przedsiębiorców z sektora MŚP.
Udzielili ponad 220 konsultacji małopolskim przedsiębiorcom (głównie w zakresie wymiany źródła ciepła i możliwych źródeł dofinansowania, montażu PV oraz pomp ciepła, inwestycji związanych z energią geotermalną, czy termomodernizacji budynków).
Uruchomiona została aplikacja: EkoMałopolska Baza Instalatorów (EMBI). Baza została umieszczona na stronie internetowej Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości.
CENTRUM KOMPETENCJI (C5)
Centrum Kompetencji (uruchomione 1 stycznia 2021) powstało, aby umocnić wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii przez małopolskie powiaty i gminy. W ramach CK zorganizowano:
- 29 spotkań dla pracowników gmin i powiatów (w tym: dobre praktyki w zakresie klastrów energii i spółdzielni energetycznych, prawne aspekty tworzenia klastrów energii i innych społeczności energetycznych, instrumenty wsparcia z KPO, NFOŚiGW, KE i FWM oraz spotkania dotyczące minimalizowania kosztów zakupu energii elektrycznej lub cieplnej, wymogów technicznych i eksploatacyjnych dla instalacji OZE, włączenia polityki klimatycznej do lokalnych dokumentów strategicznych, zwiększanie efektywność energetycznej itp.),
- 4 wirtualne wizyty z Komisją Europejską (założenia Europejskiego Zielonego Ładu i Fit for 55, transport niskoemisyjny, zielone zamówienia publiczne, finansowania działań w zakresie gospodarki niskoemisyjnej i ochrony środowiska).
Opracowane zostały dokumenty, których celem jest zapewnienie narzędzi i know-how dla gmin i powiatów w budowaniu polityki klimatycznej na poziomie lokalnym
- Lokalna polityka klimatyczna – poradnik dla gmin i powiatów,
- Podstawowe wytyczne do określenia wymogów technicznych i eksploatacyjnych dla instalacji OZE,
- Analiza warunków obowiązujących umów dystrybucyjnych, tj. obowiązujących taryf oraz gwarantowanych mocy przyłączeniowych związanych z zakupem energii elektrycznej oraz cieplnej dla 20 jednostek województwa małopolskiego (85 punktów poboru energii elektrycznej oraz 20 punktów poboru ciepła),
- Analiza nasłonecznienia wraz z wykonaniem koncepcyjnego projektu instalacji fotowoltaicznej dla 6 jednostek województwa małopolskiego.
Wzrost kompetencji pracowników urzędów powiatowych jest warunkiem niezbędnym do włączenia działań klimatycznych do działań na szczeblu lokalnym. W listopadzie 2022 roku zakończyły się studia podyplomowe zorganizowane przez Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie.
W ramach Centrum Kompetencji utworzona została grupa ekspercka pn. Urząd−Biznes−Nauka−Społeczeństwo dla lepszego klimatu! Celem utworzenia grupy było utworzenie międzysektorowej platformy wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy różnymi sektorami.
MONITOROWANIE EFEKTÓW REALIZACJI MAŁOPOLSKIEGO REGIONALNEGO PLANU DZIAŁAŃ DLA KLIMATU I ENERGII (D1)
Sporządzanie rocznych sprawozdań, określających zakres działań podjętych w poprzednim roku, w tym ich szacunkowe skutki w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, wzrostu wykorzystania OZE i poprawy efektywności energetycznej, jest niezbędne do skutecznego monitoringu.
- Sprawozdanie z wdrażania RPDKiE 2021-2022
- Sprawozdanie z wdrażania RPDKiE 2023
MONITOROWANIE SPOŁECZNYCH I EKONOMICZNYCH SKUTKÓW PROJEKTU (D2)
Przeprowadzanie regularnych badań opinii publicznej w celu sprawdzenia poziomu świadomości mieszkańców pozwala na zaplanowanie skutecznych działań oraz przygotowanie dedykowanych kampanii i akcji informacyjno-edukacyjnych.
- Raport z badań ilościowych opinii publicznej (2023).
REGIONALNE KAMPANIE INFORMACYJNO-EDUKACYJNE (E1)
We wrześniu 2022 roku na terenie całej Małopolski oraz na przełomie listopada i grudnia 2022 oraz marca i kwietnia 2023 na terenie województwa śląskiego przeprowadzona została pierwsza odsłona kampanii medialnej pod hasłem Klimat dla pokoleń. Jej celem było podniesienie ogólnej świadomości mieszkańców obu regionów na temat negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu, a w konsekwencji stworzenie solidnych podstaw do zaangażowania w trwałą zmianę zachowań mieszkańców.
LOKALNE KAMPANIE INFORMACYJNO-EDUKACYJNE (E2)
Lokalne kampanie edukacyjne i informacyjne skierowane do ogółu społeczeństwa dotyczące zmiany klimatu i jej negatywnych skutków, a także działań skierowanych do odpowiednich grup docelowych są realizowane przed doradców ds. klimatu i środowiska. Doradcy ds. klimatu i środowiska:
- rozdystrybuowali blisko 760 tys. materiałów edukacyjno-informacyjnych,
- przygotowali 52 artykuły do lokalnej prasy, opublikowali 498 artykułów w Internecie oraz 923 posty w mediach społecznościowych (o zasięgu ponad 932 tys. odbiorców),
- wzięli udział w 43 audycjach radiowych i lokalnych stacjach telewizyjnych,
- przeprowadzili 86 kampanii edukacyjno-informacyjnych.
Zorganizowano dwie edycje Małopolskich Dni dla Klimatu. W ramach lokalnych wydarzeń zorganizowane zostały lekcje edukacyjne, spotkania z lokalnymi liderami, czy pikniki angażujące mieszkańców, poświęcone działaniom na rzecz ochrony klimatu. W wydarzeniach uczestniczyło ponad 80 tys. Małopolan. W ramach prowadzonej akcji #drzewodlaklimatu posadzono blisko 50 tys. drzew. Patronat nad drugą i trzecią edycją wydarzenia objęło Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Kluczowym elementem we wdrażaniu działań klimatycznych jest budowaniu świadomości wśród młodzieży. Zorganizowanych zostało 14 zajęć online w ramach Małopolskiej Chmury Edukacyjnej (Klimat. Przyczyny i skutki zmian klimatu”, „Zostań klimatycznym bohaterem – podejmij działania dla klimatu w swoim gospodarstwie domowym!” „Odnawialne źródła energii – co warto o nich wiedzieć?” , „Zamykamy obieg. GOZ w pigułce”, „Budynki samowystarczalne energetycznie”)
Odbywają się wydarzenia powierzone organizacjom pozarządowych w ramach Otwartego Konkursu Ofert – „Ekomałopolska 2022 – Priorytet 3”. Celem Priorytetu 3 jest organizacja wydarzeń, imprez oraz warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej związanych z tematyką przeciwdziałania i adaptacji do negatywnych skutków zmiany klimatu.
Europejskie Centrum Czystego Powietrza przeprowadziło badania fokusowe różnych grup zawodowych (nauczyciele, zarządcy budynków, dyrektorzy szkół, przedsiębiorcy, właściciele domów jednorodzinnych oraz osób planujących budowę domu) wobec zjawiska zmiany klimatu. Wyniki badań posłużyły do przygotowania ekoporadników dedykowanych dla każdej z wymienionych grup. Finalne wersje 7 ekoporadników.
TWORZENIE SIECI WYMIANY DOŚWIADCZEŃ (E3)
INICJATYWY
Przedstawiciele projektu uczestniczą w cyklicznych spotkaniach Platformy Regionów Węglowych w Transformacji (ang. Just Transition Platform), ERRIN, Misje EU Adaptacja do zmiany klimatu, #3 bilion trees).
Uczestniczą w realizacji innych projektów:
- projekt Pomocy Technicznej START (październik 2019 – październik 2021). Celem projektu było wsparcie przy opracowaniu projektów pilotażowych łagodzących społeczno-gospodarcze skutki transformacji energetycznej zachodniej części Małopolski
- ExchangeEU. Program miał na celu stworzenie platformy wymiany wiedzy pomiędzy regionami węglowymi w UE i ułatwienie wzajemnego uczenia się. W dniach 19-20 lipca 2022 miała miejsce dwudniowa wizyta studyjna w Oświęcimiu, w której uczestniczyli przedstawiciele regionu Aragonii w Hiszpanii oraz Uścia w Czechach.
- MIP4Adapt, którego celem jest wspieranie europejskich regionów i władz lokalnych w ich wysiłkach na rzecz budowania odporności na skutki zmiany klimatu
KONFERENCJE
- Podczas międzynarodowej konferencji CYBERSEC CEE Regions&Cities, która miała miejsce w dniach 1-3 września 2021 w Krynicy-Zdrój, zorganizowane zostały dwa panele dyskusyjne: Europejski Zielony Ład – cele i wyzwania, jak je włączyć do regionalnej polityki klimatycznej?, oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji – narzędzie do złagodzenia negatywnych skutków transformacji energetycznej.
- W dniach 26-27 maja 2022 roku zorganizowano dwudniową konferencję z okazji 30-lecia Programu LIFE. Spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. W konferencji wzięli udział przedstawiciele KE, NFOŚiGW oraz partnerzy projektu.
PROMOCJA PROJEKTU (E4)
Kluczowym elementem realizacji projektu, jest również prezentowanie jego działań i efektów podczas spotkań krajowych i międzynarodowych.
Cele i założenia projektu oraz efekty jego realizacji przedstawiono na:
- konferencjach krajowych: (Konferencja Ro-undBaltic, EU Industry Days 2021, Togetair – szczyt klimatyczny, I Samorządowy Kongres finansowy w Sopocie (30.06.21), Polski Kongres Klimatyczny, Kongres Społeczności Energetycznych, Konferencja otwierająca projekt Obserwatorium Transformacji Energetycznej)
- konferencjach międzynarodowych: 2nd Online International Conference on Environmental Sustainability and Climate Change, LIFE Climate Pact Platform Meeting, Transition Financing Webinar, 20. Europejskim Tygodniu Regionów i Miast w Brukseli, Air Quality Conference w Pradze,
- spotkaniach regionalnych: Małopolskie EKONarady pn. „Porozmawiajmy o klimacie: Rola małopolskich gmin w transformacji klimatycznej”.
Przygotowanych zostało 19 filmów edukacyjno-informacyjnych poświęconych ważnym działaniom regionalnym i lokalnym w ramach projektu. Filmy dostępne są na kanale YouTube Ekomałopolska dla Klimatu,
Opublikowanych zostało 37 artykułów na temat działań projektu. Artykuły ukazywały się w małopolskich mediach o zasięgu lokalnym, regionalnym oraz tematycznym i dotarły do ponad 2,4 mln czytelników.
Województwo Małopolskie za realizację dwóch projektów zintegrowanych: LIFE EKOMAŁOPOLSKA oraz LIFE „Małopolska w zdrowej atmosferze”, otrzymało tytuł „Lidera Transformacji Energetycznej”. Nagroda przyznana została przez Europejską Fundację Inwestycji Zrównoważonych. Celem konkursu była promocja innowacyjnych i możliwych do dalszego upowszechniania rozwiązań, produktów, technologii oraz usług związanych z ochroną klimatu i środowiska,
Małopolska akcja edukacyjno-informacyjna „Tydzień dla klimatu” prowadzona w mediach społecznościowych projektu otrzymała I miejsce w konkursie „Samorządowy Lider komunikacji i promocji” w kategorii „ekologia”. Konkurs jest organizowany przez „Dziennik – Gazetę Prawną” i Miasto Gdynia pod patronatem honorowym Ministerstwa Infrastruktury oraz Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.