Projekt LIFE DREAM CITIES „Projektowanie i realizacja wzorcowej adaptacji wśród miast średniej wielkości – „Małopolska gotowa na adaptację”

Realizowany przez Województwo Małopolskie we współpracy z 7 małopolskimi miastami projekt jest (Bochnia, Gorlice, Nowy Targ, Olkusz, Oświęcim, Skawina, Nowy Sącz), Stowarzyszeniem Gmin Polska Sieć „Energie Cités” oraz firmą Investeko S.A. Celem projektu jest opracowanie oraz zademonstrowanie innowacyjnych, modelowych rozwiązań, które zwiększą odporność miast na negatywne skutki zmiany klimatu. Skupia się na trzech głównych zagrożeniach: falach upałów, intensywnych opadach deszczu i suszach. Opracowany model ma być łatwo replikowany w innych miastach średniej wielkości w Polsce i w Europie.

Work Package 1: Zarządzanie Projektem i Koordynacja

Lider: Województwo Małopolskie (MAŁOPOLSKA)

Pakiet ten jest fundamentem dla osiągnięcia celów Projektu i koncentruje się na zapewnieniu efektywnego zarządzania z udziałem 9 partnerów. Województwo Małopolskie, jako beneficjent koordynujący, będzie organizować spotkania, prowadzić komunikację ze współbeneficjentami i zewnętrznymi wykonawcami, a także przygotowywać i rozliczać umowy. Działania te mają na celu zapewnienie prawidłowej, efektywnej i zgodnej z prawem realizacji Projektu.

Oczekiwane rezultaty:

• Wytyczne dla Partnerów Projektu
• Strategia komunikacji dotycząca działań projektowych
• Co najmniej 10 spotkań z partnerami projektu
• Audyt finansowy
• Końcowy raport techniczno-finansowy

Work Package 2: Lokalny model adaptacji do zmiany klimatu

Liderzy: Miasta partnerskie (Oświęcim, Olkusz, Nowy Sącz, Nowy Targ, Bochnia, Gorlice, Skawina– każde indywidualnie)

Celem pakietu jest wzmocnienie odporności 7 miast na zmianę klimatu poprzez opracowanie, wdrożenie i przetestowanie lokalnego modelu adaptacji. Model ten będzie obejmował po pierwsze działania strategiczne, projektowanie polityki i informację. Po drugie opracowanie i realizację projektów pilotażowych i demonstracyjnych, po trzecie monitorowanie działań adaptacyjnych. Po czwarte działalność edukacyjno-informacyjną. Zespół projektowy wdroży i przetestuje opracowany model w 7 miastach województwa małopolskiego (Oświęcim, Olkusz, Nowy Targ, Bochnia, Gorlice, Skawina, Zakopane). Rozwiązanie to wprowadza całkowicie innowacyjne podejście do adaptacji do zmiany klimatu dla średnich miast.

Działania strategiczne mają zapewnić wsparcie dla procesu przygotowania Miejskich Planów Adaptacji (MPA). W tym poprzez powołanie partycypacyjnych zespołów roboczych w każdym mieście i przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji obszarów narażonych na upały, deszcze nawalne i susze. W celu budowania poparcia społecznego, w każdym mieście odbędzie się 5 Debat/Paneli Klimatycznych.

Ponadto wdrożenie i testy w Skawinie obejmą modelowy Partycypacyjny System Zarządzania Przyrodą Miejską (WP5) i nowy Standard Utrzymania Terenów Zielonych, który znajdzie zastosowanie także w innych miastach. Całość wzbogacą lokalne kampanie informacyjno-edukacyjne i wydarzenia dla mieszkańców.. Mają one na celu zachęcać do podejmowania indywidualnych działań adaptacyjnych na własnych posesjach.

Oczekiwane rezultaty:

• 7 miast skutecznie wdroży model wzorowej adaptacji do zmiany klimatu w miastach (opracowany, wdrożony i
  przetestowany w 7 miastach)
• 7 partycypacyjnych grup roboczych/zespołów powołanych zostanie w celu opracowania i wdrożenia działań
  adaptacyjnych
• 19 rozwiązań demonstracyjnych wdrożonych zostanie w 7 miastach
• 35 debat/paneli klimatycznych
• Partycypacyjny System Zarządzania Przyrodą Miejską
• Standard Utrzymania Terenów Zielonych w Mieście
• 14 kampanii informacyjno-edukacyjnych
• 35 wydarzeń dla mieszkańców

Work Package 3: Regionalny model adaptacji do zmiany klimatu

Lider: Województwo Małopolskie (MAŁOPOLSKA)

Ogólnym celem tego pakietu prac jest wzmocnienie odporności Województwa Małopolskiego na negatywne skutki postępującej zmiany klimatu poprzez opracowanie i wdrożenie regionalnego modelu adaptacji do zmiany klimatu. Wychodząc naprzeciw potrzebom adaptacyjnym Małopolska opracuje Regionalną Strategię Adaptacji (RSA). Dodatkowo w ramach RSA określone zostaną również projekty własne Województwa w zakresie adaptacji budynków i przestrzeni do skutków zmiany klimatu. Jako wzorcowy opracowany i wdrożony zostanie projekt demonstracyjny adaptacji gmachu Urzędu Marszałkowskiego (ul. Racławicka 56), który ma stanowić modelowe rozwiązanie do replikacji w innych budynkach użyteczności publicznej. W celu podniesienia świadomości społecznej i uzyskania poparcia dla działań, przeprowadzona zostanie kompleksowa kampania internetowa obejmująca całe województwo. Kampania, prowadzona w dwóch turach, będzie promować działania adaptacyjne i dostępne mechanizmy wsparcia, z oczekiwanym zasięgiem około 1 miliona osób.

Oczekiwane rezultaty:

• Regionalna Strategia Adaptacji
• Powołanie Zespołu Zadaniowego ds. opracowania Regionalnej Strategii Adaptacji
• Projekt demonstracyjny adaptacji gmachu Urzędu Marszałkowskiego do zmiany klimatu – wdrożono modelowe
  rozwiązanie do replikacji w innych budynkach użyteczności publicznej
• Kompleksowa kampania regionalna

Work Package 4: Regionalna Platforma Wsparcia Adaptacji

Liderzy: : Województwo Małopolskie (MAŁOPOLSKA) , ENERGIE CITÉS, INVESTEKO

Działania w tym pakiecie mają kluczowe znaczenie dla budowania potencjału kadr miejskich i eliminowania braku wykwalifikowanych pracowników. Jest to główna bariera w realizacji skutecznej polityki adaptacyjnej na poziomie lokalnym. Przy Urzędzie Marszałkowskim utworzona zostanie wirtualna Regionalna Platforma Wsparcia Adaptacji (RPWA). Będzie ona zarządzana przez Zespół Projektowy we współpracy z partnerami. Głównym celem RPWA będzie wzmocnienie realizacji działań adaptacyjnych poprzez podniesienie kwalifikacji kadr.

W ramach RPWA zostaną przeprowadzone szkolenia i warsztaty dla urzędników miejskich. Obejmą one tematykę skutków zmian klimatu, błękitno-zielonej infrastruktury, planowania przestrzennego i źródeł finansowania. Zorganizowanych zostanie cykl szkoleń oraz spotkań online w celu omówienia możliwych źródeł finansowania działań adaptacyjnych. Ponadto, ENERGIE CITES opracuje Poradnik dla miast z dobrymi przykładami krajowych i zagranicznych rozwiązań. Ponadto dostarczy 14 indywidualnych, „szytych na miarę” kreacji graficznych do lokalnych kampanii informacyjno-edukacyjnych.

Oczekiwane rezultaty:

• Regionalna Platforma Wsparcia Adaptacji (RPWA)
• Co najmniej 10 szkoleń dla miast (każde dla min. 15 uczestników)
• Poradnik z dobrymi przykładami krajowych i międzynarodowych rozwiązań dla miast
• Spotkania online dla wszystkich gmin Małopolski prezentującego najlepsze praktyki
• 5 spotkań online dotyczących źródeł finansowania działań adaptacyjnych (jedno rocznie)
• 14 projektów graficznych do lokalnych kampanii informacyjno-edukacyjnych (po 2 kreacje dla każdego miasta)
• Planu budowania potencjału (Capacity Building Plan)

Work Package 5: Partycypacyjny system zarządzania przyrodą miejską

Lider: INVESTEKO

Istotą tego pakietu jest opracowanie i wdrożenie przełomowego narzędzia zarządzania, jakim jest Partycypacyjny System Zarządzania Przyrodą Miejską (PUNMS), zwany „Archiclima City”. System ten ma stać się modelowym rozwiązaniem, które można łatwo powielić w innych małych i średnich miastach w UE, maksymalizując zdolność adaptacyjną przyrody do zmian klimatycznych. Opracowanie systemu będzie wymagało współpracy z zespołami roboczymi miast (WP2) oraz przeprowadzenia warsztatów terenowych i grupowych prac koncepcyjnych, m.in. w pilotażowej Skawinie.

W rezultacie prac powstanie dokument opisujący strategię, plany operacyjne i procedury zarządzania adaptacją w mieście, w tym rekomendacje co do możliwych rozwiązań IT do obsługi systemu. Kluczowym, szybkim rezultatem jest również opracowanie i wdrożenie Standardu Utrzymania Terenów Zieleni w Mieście, który ma na celu osiągnięcie szybkich efektów wzrostu odporności na zmiany klimatu i ochrony bioróżnorodności, m.in. poprzez wytyczne co do stosowania gatunków rodzimych. Wdrożenie zarządzania przyrodą miejską zostanie włączone do priorytetów zarządzania miastem i Miejskich Planów Adaptacji.

Oczekiwane rezultaty:

• System zarządzania przyrodą na obszarze 265 km² (średnio 38 km² na miasto)
• Objęcie systemem zarządzania 100% terenów zielonych zarządzanych przez 7 miast oraz ich spółki komunalne
• Poprawa odporności na zagrożenia klimatyczne (np. gwałtowne powodzie) oraz zwiększenie bioretencji wód
  opadowych na terenach objętych systemem
• Dokumentacja strategiczna, planów operacyjnych i procedur zarządzania adaptacją (PUNMS)
• Wdrożenie Standardu Utrzymania Terenów Zieleni w Mieście

Work Package 6: Projekty koncepcyjne rozwiązań opartych na przyrodzie

Lider: INVESTEKO

Działania koncentrują się na dostarczeniu szczegółowej dokumentacji projektowej dla nowych, „szytych na miarę” rozwiązań opartych na przyrodzie (NBS) w sercach centrów 7 miast małopolskich. Na podstawie warsztatów i wizyt studyjnych w każdym mieście, Investeko opracuje 7 modułowych projektów koncepcyjnych rozwiązań NBS (np. zielone ściany i dachy, ogrody deszczowe, powierzchnie przepuszczalne) dla obszarów miejskich, z których niektóre elementy zostaną wdrożone demonstracyjnie w ramach niniejszego projektu LIFE. Równolegle, Investeko dostarcza pełną dokumentację techniczną niezbędną do faktycznej realizacji demonstracji w projekcie.

Ponadto, Investeko przygotuje projekty budowlane dla: kompleksowego wdrożenia demonstracyjnego w Skawinie (na obszarze ok. 15 ha), dla sześciu mini-NBS edukacyjno-demonstracyjnych w pozostałych miastach oraz dla wzorcowych założeń adaptacyjnych w budynku Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie. Realizacja tych działań ma osiągnąć mierzalne cele adaptacyjne, takie jak poprawa odbioru wód opadowych przez rozszczelnienie nawierzchni i ograniczenie efektu miejskiej wyspy ciepła przez zielone elewacje.

Oczekiwane rezultaty:

• Zatwierdzenie przez 7 miast dokumentacji projektowej koncepcyjnej przygotowanej przez Investeko
• Dokumentacja budowlana dla wdrożenia w Skawinie
• Dokumentacja budowlana dla 6 mini-wdrożeń w pozostałych miastach
• Mierzalne cele adaptacyjne w projektach: rozszczelnienie nawierzchni (np. 750 m² w Skawinie, 5000 m² łącznie w
  innych miastach), zielone elewacje, zwiększenie bioróżnorodności

Work Package 7: Monitorowanie i Ocena Wpływu Realizacji Projektu na Problemy Klimatyczne

Lider: Województwo Małopolskie (MAŁOPOLSKA)

Celem pakietu jest zapewnienie rzetelnej weryfikacji efektywności działań adaptacyjnych poprzez systematyczny monitoring, co pozwoli określić, które działania są skuteczne, a które wymagają modyfikacji lub intensyfikacji. Wdrażanie efektów Projektu będzie monitorowane corocznie na podstawie danych zbieranych do innych programów wojewódzkich, a także indywidualnych raportów miast. Roczne raporty podsumowujące będą szczegółowo opisywać działania adaptacyjne i ich szacunkowe efekty w regionie Małopolski. Przede wszystkim zakres monitorowanych interwencji obejmuje zarówno fizyczne wdrożenia, takie jak wykorzystanie błękitno-zielonej infrastruktury, rozwój małych form retencyjnych czy tworzenie parków, jak i działania planistyczne. W tym przypadku chodzi o wsparcie w przygotowaniu planów zagospodarowania przestrzennego i projektów pilotażowych. Co więcej, kluczowym elementem raportowania jest mierzenie postępów w budowaniu świadomości i zaangażowania społecznego. W związku z tym przewidziano prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych dla mieszkańców, a także organizację konsultacji społecznych przy sporządzaniu dokumentów inwestycyjnych.

Oczekiwane rezultaty:

• Wytyczne dla miast dotyczące włączania celów adaptacji do lokalnych dokumentów strategicznych
• 4 raporty roczne prezentujące działania podjęte przez miasta i ich efekty
• 2 raporty podsumowujące Kluczowe Wskaźniki Projektu (KPI) (na początku i na końcu projektu)
• Raport końcowy dotyczący wpływu projektu na politykę klimatyczną z rekomendacjami dotyczącymi kontynuacji tych
  działań

Work Package 8: Trwałość, Replikacja i Wykorzystanie Wyników Projektu

Liderzy: ENERGIE CITÉS, Województwo Małopolskie (MAŁOPOLSKA)     

Pakiet 8 jest kluczowym elementem strategicznym i gwarantem długofalowego wpływu Projektu LIFE DREAM CITIES. Koncentrując się na maksymalizacji wartości wypracowanych rezultatów po formalnym zakończeniu finansowania LIFE. Jego nadrzędnym celem jest zapewnienie trwałego transferu wiedzy oraz replikacji modeli adaptacji w innych samorządach, co bezpośrednio umacnia odporność regionu i Polski. W tym celu projekt stawia na stworzenie aktywnej platformy wymiany doświadczeń, realizowanej poprzez organizację dwóch Konferencji Krajowych oraz co najmniej pięciu Moderowanych Forów Wymiany Wiedzy i Dobrych Praktyk, które umożliwiają bezpośredni transfer know-how do miast. Najważniejszym i formalnym rezultatem będzie opracowanie planu działań After-LIFE, który szczegółowo określi sposoby kontynuacji kluczowych działań po 2030 roku, co obejmuje wypracowanie nowych rozwiązań w zakresie finansowania działań adaptacyjnych oraz dalszy rozwój wieloletniej współpracy.

Oczekiwane rezultaty:

• 2 ogólnopolskie konferencje dotyczące adaptacji miast
• Co najmniej 5 moderowanych forów wymiany doświadczeń dla miast
• Wizyta studyjna oraz spotkanie dla projektów LIFE
• Konferencje prasowe oraz liczne materiały promocyjne (artykuły, wideo, posty w social media)
• Plan działań After-LIFE zapewniający kontynuację działań po 2030 roku