Województwo Małopolskiego przyjmując w 2020 roku Regionalny Planu Działań dla Klimatu i Energii zobowiązało się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii i poprawę efektywności energetycznej. Prowadzone w roku 2022 działania w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu spowodowały spadek emisji gazów cieplarnianych o 17,93% w stosunku do roku 1990 oraz o 9,08% w stosunku do roku 2018. W stosunku do roku 1990, w Małopolsce obserwuje się znaczny spadek emisji gazów cieplarnianych z sektora energii (43,48%) oraz gospodarki (39,81%) i rolnictwa (32,55%).
Ryc. Udział emisji gazów cieplarnianych w województwie małopolskim w roku 1990 i 2018 i 2021 [kt eq. CO2]
Szacuje się, że w województwie małopolskim funkcjonuje blisko 550 tys. instalacji odnawialnych źródeł energii o łącznej mocy zainstalowanej 10 380 MW. Dominującą rolę na rynku instalacji OZE w Małopolsce odgrywają kotły na biomasę (47%, w łącznej liczbie 256 801), panele fotowoltaiczne (40% w łącznej liczbie instalacji 217 636), kolektory słoneczne (8,7%) oraz pompy ciepła (4,5%). Według danych pozyskanych z TAURON Dystrybucja S.A. oraz PGE Dystrybucja S.A. w roku sprawozdawczym przybyło 122 907 nowych instalacji podłączonych przez TAURON Dystrybucja S.A. oraz 5 268 podłączonych przez PGE Dystrybucja S.A. o łącznej mocy 934,91 MW. W roku 2022 w stosunku do roku poprzedniego, moc podłączonych instalacji zwiększyła się trzykrotnie. Na terenie województwa OZE instalowane są także na budynkach użyteczności publicznej. W ostatnim roku zamontowano instalacje w sumie na 221 takich budynkach, w tym na 211 budynkach gminnych i 10 budynkach powiatowych (zgodnie z Podsumowaniem POP za 2022). Oszczędność w 2022 według CROEF wyniosła 8,2518 ktoe zatem stanowiła (8,2518 ktoe / 108,1 ktoe = 7,63%) 7,63% średniorocznych oszczędności energii finalnej założonej w Regionalnym Planie Działań dla Klimatu i Energii.
Ryc. Procentowy udział wytworzonej energii w OZE w województwie małopolskim (stan na 31.12.2022)
Kluczowym elementem w realizacji małopolskiej polityki klimatycznej jest realizacja projektu zintegrowany LIFE EKOMAŁOPOLSKA. W ramach projektu w 21 małopolskich powiatach utworzona została sieć doradców ds. klimatu i środowiska, którzy udzielili blisko 15 tysięcy porad dla mieszkańców oraz 123 konsultacji skierowanych do przedsiębiorców. Udzielone konsultacje dotyczyły rozwoju odnawialnych źródeł energii, poprawy efektywności energetycznej, przedsięwzięć termomodernizacyjnych, obowiązujących programów dotacyjnych, a także szeroko zakrojonych aspektów postępującej zmiany klimatu, ich przyczyn oraz skutków.
W województwie małopolskim realizowany jest również Projekt zintegrowany LIFE Małopolska – „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”, służący poprawie jakości powietrza. Ekodoradcy gminni (66 osób) zatrudnieni w ramach Projektu LIFE, w 2022 r. zorganizowali ponad 1,8 tys. spotkań i warsztatów, w których wzięło udział ponad 133 tys. mieszkańców, udzielili ponad 363 tys. porad w zakresie termomodernizacji, wymiany źródeł ciepła, rozwoju OZE, programów dotacyjnych oraz wpisu do CEEB, wykonali inwentaryzację źródeł ogrzewania w ponad 364 tys. budynkach.
Po ponad 2-letnich negocjacjach z polską strona rządową oraz Komisją Europejską, w kwietniu 2022 Małopolska została włączona do grona regionów z dostępem do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. W grudniu 2022 Małopolsce ostatecznie przyznana została pula 254 mln euro (w ramach 2,4 mld euro przyznanych dla Śląska i Małopolski Zachodniej). Środki te będą miały na celu wsparcie łagodzenia negatywnych skutków społeczno-gospodarczo-środowiskowych transformacji energetycznej Małopolski Zachodniej. Środki te trafią do 4 powiatów Małopolski Zachodniej: chrzanowskiego, oświęcimskiego, wadowickiego i olkuskiego.
W roku 2022 kontynuowano intensywne prace zmierzające do przeciwdziałania, jak i adaptacji do negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu. Przygotowano szereg opracowań i wytycznych oraz szkoleń wspierających działania pracowników gmin i powiatów (w tym: Analiza zmian klimatu – diagnozę stanu aktualnego, Lokalna polityka klimatyczna – poradnik dla gmin i powiatów, Analiza możliwości likwidacji lub ograniczenia niskiej emisji pochodzącej ze źródeł stałopalnych w tunelach foliowych i szklarniach, wędzarniach oraz piecach chlebowych, opracowanie pn. Urządzenia redukujące emisję pyłu w zastosowaniu z miejscowymi ogrzewaczami pomieszczeń z uwzględnieniem zapisów uchwały antysmogowej dla województwa małopolskiego, itp.).
W listopadzie 2022 rozpoczęła się kolejna, trzecia już edycja studiów podyplomowych z zakresu ochrony powietrza i energetyki. Studia prowadzone są przez Wydział Energetyki i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie wraz z partnerami takimi jak m.in. Politechnika Krakowska oraz Instytut Zrównoważonej Energii „Miękinia”. Naukę rozpoczęło ponad 30 pracowników z 27 małopolskich gmin. Natomiast w ramach Projektu LIFE EKOMAŁOPOLSKA zakończyły się studia podyplomowe dla pracowników powiatów oraz osób merytorycznych realizujących zadania Projektu w Urzędzie Marszałkowskim. Studia ukończyły 33 osoby.
Opracowanie powstało jako realizacja działania D1 projektu LIFE-IP EKOMALOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego” (LIFE-IP EKOMALOPOLSKA/LIFE19 IPC/PL/000005) dofinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Powyższe opracowanie przedstawia wyłącznie poglądy autorów, a Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za żadne ewentualne wykorzystanie zawartych w nim informacji.
