Efekty Projektu LIFE EKOMAŁOPOLSKA

Najważniejsze założenia LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA to: promocja odnawialnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej i szeroko zakrojone przedsięwzięcia na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu. 

PLAN DZIAŁAŃ DLA KLIMATU I ENERGII (C1)

Przygotowanie kompleksowego planu działań jest niezbędnym warunkiem skutecznej polityki klimatycznej. Działania na rzecz mitygacji i adaptacji do negatywnych skutków postępującej zmiany klimatu zostały włączone do Małopolskiego Programu Ochrony Środowiska (Uchwała Nr XLVIII/684/21 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 grudnia 2021 r.). 

W związku z rozpoczęciem prac nad aktualizacją RPDKiE opracowane zostały:

• zaktualizowany bilans emisji GHG dla roku bazowego 1990 i 2018 (dla wszystkich sektorów określonych w RAPCE),
• zaktualizowany bilans instalacji OZE dla roku bazowego 2018 (dla wszystkich sektorów określonych w RAPCE),
• szczegółowy bilans energetyczny województwa małopolskiego na lata bazowe 1990 i 2018,
• scenariusze działań klimatycznych w perspektywie do roku 2030 i 2050.

W celu zapewnienia bezpośredniego wsparcia do opracowania aktualizacji RPDKiE przygotowane zostały: 

• Analiza stanu aktualnego – zmiany klimatu w Małopolsce,
• Analiza ryzyka klimatycznego,
• Analiza planów małopolskich przedsiębiorstw w zakresie transformacji energetycznej oraz podejmowanych działań na rzecz klimatu na terenie województwa małopolskiego. 
• Mapa drogowa wdrażania GOZ w województwie małopolskim ROAD-GOZ
• Opracowanie „Działania na rzecz łagodzenia i adaptacji do zmiany klimatu w kluczowych sektorach wskazanych w Regionalnym Planie Działań dla Klimatu i Energii – dobre praktyki krajowe i europejskie”

Jeszcze w 2020 roku w ramach opracowania Strategii województwa małopolskiego – Małopolska 2030, projekt LIFE-IP EKOMALOPOLSKA został wymieniony jako strategiczny do realizacji do roku 2030. 

POTENCJAŁ OZE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM I ŚLĄSKIM (C3)

W celu skutecznego wykorzystania OZE w województwach małopolskim i śląskim, Akademia Górniczo-Hutnicza przygotowuje mapy lokalnego potencjału OZE, zintegrowane z kalkulatorem doboru instalacji, który ułatwi dokonanie świadomego wyboru inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji.

Przygotowane zostały:

• Analiza funkcjonalności aplikacji dla województwa małopolskiego, 
• Ocena lokalnego potencjału OZE z uwzględnieniem głębokiej i płytkiej geotermii, energetyki łonecznnej, wiatrowej, wodnej itp., 
• Testowa wersja mapy dla Małopolski.

SYSTEM DORADCÓW DS. KLIMATU I ŚRODOWISKA (C4)

Do końca września 2021 roku w 21 małopolskich powiatach zatrudnieni zostali doradcy ds. klimatu i środowiska. Na poziomie regionalnym współpracują oni z Urzędem Marszałkowskim, zaś na poziomie lokalnym – z gminami. Do końca listopada 2025 roku doradcy ds. klimatu i środowiska:

• przygotowali 114 ekspertyzy (w zakresie m.in.: miejskiej wyspy ciepła, optymalizacji zużycia energii, potencjału OZE, czy działań adaptacyjnych),
• zweryfikowali lub uczestniczyli w przygotowaniu ponad 80 dokumentów strategicznych (w tym: Programów Ochrony Środowiska), 
• zorganizowali 650 spotkań w gminach i powiatach, w których uczestniczyło ponad 20 tys. przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego.

Kluczowym elementem we wrażaniu działań klimatycznych jest pozyskiwanie środków na realne inwestycje. Doradcy ds. klimatu i środowiska:

• przygotowali 37 projektów o dofinansowanie do instytucji finansujących na łączną kwotę ponad 48 mln zł (były to projekty w zakresie OZE oraz poprawy jakości powietrza),
• przygotowali i złożyli ponad 1400 wniosków o dofinansowanie dla mieszkańców lub podmiotów gospodarczych, na łączną kwotę ponad 12 mln złotych (dotyczyły one głównie wymiany nieefektywnych źródeł ogrzewania oraz montażu instalacji OZE),
• udzielili ponad 45 tys. porad mieszkańcom, głównie w zakresie wymiany źródła ciepła, energetyki odnawialnej i szeroko pojętej ochrony środowiska,
• zidentyfikowali 165 budynków użyteczności publicznej w celu poprawy ich efektywności energetycznej.

W celu skutecznej realizacji działań w zakresie klimatu, konieczne jest zapewnienie poparcia i zaangażowania mieszkańców do działań. W związku z tym doradcy ds. klimatu i środowiska zorganizowali:

• 589 spotkania w szkołach, w których uczestniczyło ponad 27 000 uczniów,
• 313 wydarzeń związanych z ochroną klimatu, w których uczestniczyło blisko 700 tys. Małopolan, 
• 283 spotkań z lokalnymi liderami (w tym strażą pożarną, policją, kołami gospodyń, czy księżmi), w których uczestniczyło blisko 4,5 tys. osób.
• 46 spotkań z lokalnymi przedsiębiorcami, w których udział wzięło 770 osób.
• 49 spotkań dla rolników, w których uczestniczyło ponad 2000 osób.

Dodatkowo dwóch doradców dla biznesu zostało zatrudnionych w Małopolskim Centrum Przedsiębiorczości. Ich celem jest wsparcie przedsiębiorców w zakresie wdrożenia działań klimatycznych. Doradcy dla biznesu zorganizowali lub współorganizowali:  

• 7 warsztatów z zakresu m.in. obowiązków przedsiębiorców wynikających z uchwały antysmogowej oraz możliwości pozyskania dofinansowań do inwestycji proekologicznych (w szczególności OZE),
• cykl 4 spotkań dyżurnych w powiatach dla przedsiębiorców z sektora MŚP,
• 10 spotkań dla przedsiębiorców w ujęciu branżowym realizowanych w formie webinariów poświęconych proekologicznym rozwiązaniom w biznesie. Spotkania dedykowane były takim branżom jak: turystyka; gastronomia; handel; przetwórstwo przemysłowe; transport i gospodarka magazynowa; budownictwo; rolnictwo; edukacja oraz działalność związana z kulturą, rekreacją i rozrywką; opieka zdrowotna i pomoc społeczna.
• 33 spotkania informacyjne poświęcone tematyce „zielonych” inwestycji,
• 2 webinaria dotyczące wdrażania Systemów Zarządzania Środowiskowego (SZŚ) w przedsiębiorstwach zgodnie z normą ISO 14001, z uwzględnieniem korzyści wynikających z wdrożenia systemu dla firm.

Udzielili prawie 450 konsultacji małopolskim przedsiębiorcom (głównie w zakresie wymiany źródła ciepła i możliwych źródeł dofinansowania, montażu PV oraz pomp ciepła, inwestycji związanych z energią geotermalną, czy termomodernizacji budynków). 

Uruchomiona została aplikacja: EkoMałopolska Baza Instalatorów (EMBI). Baza została umieszczona na stronie internetowej Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości. Od momentu jej wdrożenia w lutym 2024 r. wpłynęło łącznie 161 formularzy rejestracyjnych i aktualizacyjnych.

CENTRUM KOMPETENCJI (C5)

Centrum Kompetencji (uruchomione 1 stycznia 2021) powstało, aby umocnić wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii przez małopolskie powiaty i gminy. W ramach CK zorganizowano:

• 29 spotkań dla pracowników gmin i powiatów (w tym: dobre praktyki w zakresie klastrów energii i spółdzielni energetycznych, prawne aspekty tworzenia klastrów energii i innych społeczności energetycznych, instrumenty wsparcia z KPO, NFOŚiGW, KE i FWM oraz spotkania dotyczące minimalizowania kosztów zakupu energii elektrycznej lub cieplnej, wymogów technicznych i eksploatacyjnych dla instalacji OZE, włączenia polityki klimatycznej do lokalnych dokumentów strategicznych, zwiększanie efektywności energetycznej itp.),
• 4 wirtualne wizyty z Komisją Europejską (założenia Europejskiego Zielonego Ładu i Fit for 55, transport niskoemisyjny, zielone zamówienia publiczne, finansowania działań w zakresie gospodarki niskoemisyjnej i ochrony środowiska).

Opracowane zostały dokumenty, których celem jest zapewnienie narzędzi i know-how dla gmin i powiatów w budowaniu polityki klimatycznej na poziomie lokalnym:

• Lokalna polityka klimatyczna – poradnik dla gmin i powiatów,
• Podstawowe wytyczne do określenia wymogów technicznych i eksploatacyjnych dla instalacji OZE,
• Analiza warunków obowiązujących umów dystrybucyjnych, tj. obowiązujących taryf oraz gwarantowanych mocy przyłączeniowych związanych z zakupem energii elektrycznej oraz cieplnej dla 20 jednostek województwa małopolskiego (85 punktów poboru energii elektrycznej oraz 20 punktów poboru ciepła),
• Analiza nasłonecznienia wraz z wykonaniem koncepcyjnego projektu instalacji fotowoltaicznej dla 6 jednostek województwa małopolskiego,
• Koncepcja wykorzystania odpadów rolniczych, rolno-spożywczych i z przemysłu spożywczego w biogazowni. Poradnik dla powiatów i gmin,
• System Zarządzania Energią w Budynkach Użyteczności Publicznej,
• Analiza wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii w infrastrukturze krytycznej,
• Poradnik przygotowania Powiatowego Planu Energii i Klimatu.

Wzrost kompetencji pracowników urzędów powiatowych jest warunkiem niezbędnym do włączenia działań klimatycznych do działań na szczeblu lokalnym. W listopadzie 2022 roku zakończyły się studia podyplomowe zorganizowane przez Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie. 

W ramach Centrum Kompetencji utworzona została grupa ekspercka pn. Urząd−Biznes−Nauka−Społeczeństwo dla lepszego klimatu! Celem utworzenia grupy było utworzenie międzysektorowej platformy wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy różnymi sektorami. 

MONITOROWANIE EFEKTÓW REALIZACJI MAŁOPOLSKIEGO REGIONALNEGO PLANU DZIAŁAŃ DLA KLIMATU I ENERGII (D1)

Sporządzanie rocznych sprawozdań, określających zakres działań podjętych w poprzednim roku (w tym ich szacunkowe skutki w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, wzrostu wykorzystania OZE i poprawy efektywności energetycznej), jest niezbędne do skutecznego monitoringu. 

• Sprawozdanie z wdrażania RPDKiE 2021-2022
• Sprawozdanie z wdrażania RPDKiE 2023

MONITOROWANIE SPOŁECZNYCH I EKONOMICZNYCH SKUTKÓW PROJEKTU (D2)

Przeprowadzanie regularnych badań opinii publicznej w celu sprawdzenia poziomu świadomości mieszkańców pozwala na zaplanowanie skutecznych działań oraz przygotowanie dedykowanych kampanii i akcji informacyjno-edukacyjnych.

• Raport z badań ilościowych opinii publicznej (2023). 

REGIONALNE KAMPANIE INFORMACYJNO-EDUKACYJNE (E1)

Chroń klimat! Masz na to wiele sposobów – rok 2025

W czerwcu i wrześniu 2025 r. trwała III odsłona kampanii informacyjno-edukacyjnej pod hasłem #Chroń klimat! Masz na to wiele sposobów.

Przedmiotem kampanii jest zwrócenie uwagi na konkretne działania, które każdy z nas może podjąć: docieplenie domu, wymianę nieefektywnego źródła ciepła, wybór odnawialnych źródeł energii. Kampania nie tylko tłumaczy, jak te decyzje wpływają na ochronę klimatu i środowiska, ale również pokazuje ich praktyczny wymiar – niższe rachunki za ogrzewanie i energię, możliwość pozyskania dotacji. W ramach kampanii przygotowano szeroki zestaw materiałów informacyjnych, które trafiają do mieszkańców regionu za pośrednictwem gmin, mediów i przestrzeni publicznej. To m.in. spoty, reklama w prasie i Internecie oraz działania w mediach społecznościowych. Z materiałami oraz podsumowaniem kampanii można zapoznać się TUTAJ.

Zadbajmy o klimat dla pokoleń – rok 2023

II odsłona Kampanii rozpoczęła się 6 listopada i trwała do 6 grudnia 2023 r. Rozszerzała tematykę i hasło pierwszej, wprowadzającej odsłony Kampanii LIFE EKOMAŁOPOLSKA. Celem drugiej odsłony kampanii było zwrócenie uwagi mieszkańców na działa na rzecz ochrony klimatu, jakie każdy może podejmować w życiu codziennych oraz wyborach związanych z domowymi inwestycjami.

Z materiałami do kampanii można zapoznać się na stronie internetowej: https://klimat.ekomalopolska.pl/klimatdlapokolen-kampania/

Klimat dla pokoleń – rok 2022

Pierwsza odsłona kampanii edukacyjno-informacyjnej odbyła się pod hasłem „Klimat dla pokoleń”. Koncentrowała się wokół negatywnych skutków zmiany klimatu w aspekcie regionalnym i lokalnym: braku śniegu, suszy, oraz powodzi. Celem tej odsłony kampanii było zwrócenie uwagi mieszkańców Małopolski na fakt, że zmiana klimatu dzieje się już obecnie w ich najbliższym otoczeniu i każdy jest narażony na jej negatywne skutki. 

 

LOKALNE KAMPANIE INFORMACYJNO-EDUKACYJNE (E2)

Lokalne kampanie edukacyjne i informacyjne skierowane do ogółu społeczeństwa dotyczące zmiany klimatu i jej negatywnych skutków, a także działań skierowanych do odpowiednich grup docelowych są realizowane przez doradców ds. klimatu i środowiska. Doradcy ds. klimatu i środowiska:

• rozdystrybuowali blisko 760 tys. materiałów edukacyjno-informacyjnych,
• przygotowali 52 artykuły do lokalnej prasy, opublikowali 498 artykułów w Internecie oraz 923 posty w mediach społecznościowych (o zasięgu ponad 932 tys. odbiorców),
• wzięli udział w 43 audycjach radiowych i lokalnych stacjach telewizyjnych, 
• przeprowadzili 86 kampanii edukacyjno-informacyjnych. 

Małopolskie Dni dla Klimatu

MDdK to akcja angażująca samorządy lokalne. Dotychczas w ramach 4 edycji (2022-25) posadzono blisko 104 tysiące drzew, a w zorganizowanych wydarzeniach wzięło udział ponad 110 tysięcy osób. Główne założenia akcji to zaangażowanie jak najszerszej grupy mieszkańców – od przedszkolaków po seniorów w działania na rzecz klimatu. Kulminacja wydarzenia przypada każdego roku na dzień 22 kwietnia – Światowy Dzień Ziemi, największe ekologiczne święto obchodzone od 1970 r. w 192 krajach. WIĘCEJ O MDdK.

Otwarte Konkursy Ofert dla NGO

Priorytet 3 otwartych konkursów ofert „EkoMałopolska”, obejmuje organizację wydarzeń, imprez, warsztatów w formie stacjonarnej, związanych z tematyką przeciwdziałania i adaptacji do negatywnych skutków zmiany klimatu.

W latach 2023–2025 województwo małopolskie ogłosiło trzy konkursy umożliwiające realizację działań edukacyjnych, w ramach Priorytetu 3. W ramach tych działań zrealizowano łącznie 21 inicjatyw, w których uczestniczyło ponad 10 067 osób.

Zajęcia on-line dla młodzieży

Kluczowym elementem we wdrażaniu działań klimatycznych jest budowanie świadomości wśród młodzieży. Zorganizowane zostały 23 zajęcia online w ramach Małopolskiej Chmury Edukacyjnej („Klimat. Przyczyny i skutki zmian klimatu”, „Zostań klimatycznym bohaterem – podejmij działania dla klimatu w swoim gospodarstwie domowym!” „Odnawialne źródła energii – co warto o nich wiedzieć?” , „Zamykamy obieg. GOZ w pigułce”, „Budynki samowystarczalne energetycznie” „Klimat a prawa człowieka” „Problem migracji i uchodźców klimatycznych” „Wpływ zmian klimatu na zdrowie” „Jak to jest z tym klimatem – fakty i mity” „Jak to jest z tym OZE – fakty i mity” „Cyfrowy ślad węglowy – fakty i mity”)

Europejskie Centrum Czystego Powietrza przeprowadziło badania fokusowe różnych grup zawodowych (nauczyciele, zarządcy budynków, dyrektorzy szkół, przedsiębiorcy, właściciele domów jednorodzinnych oraz osób planujących budowę domu) wobec zjawiska zmiany klimatu. Wyniki badań posłużyły do przygotowania ekoporadników dedykowanych dla każdej z wymienionych grup. Finalne wersje 7 ekoporadników.

TWORZENIE SIECI WYMIANY DOŚWIADCZEŃ (E3)

INICJATYWY

Przedstawiciele projektu uczestniczą w cyklicznych spotkaniach Platformy Regionów Węglowych w Transformacji (ang. Just Transition Platform), ERRIN, Misje EU Adaptacja do zmiany klimatu, #3 bilion trees).

Uczestniczą w realizacji innych projektów:

• projekt Pomocy Technicznej START (październik 2019 – październik 2021) – celem projektu było wsparcie przy opracowaniu projektów pilotażowych łagodzących społeczno-gospodarcze skutki transformacji energetycznej zachodniej części Małopolski;
• ExchangeEU – program miał na celu stworzenie platformy wymiany wiedzy pomiędzy regionami węglowymi w UE i ułatwienie wzajemnego uczenia się, w dniach 19-20 lipca 2022 miała miejsce dwudniowa wizyta studyjna w Oświęcimiu, w której uczestniczyli przedstawiciele regionu Aragonii w Hiszpanii oraz Uścia w Czechach;
• MIP4Adapt, którego celem jest wspieranie europejskich regionów i władz lokalnych w ich wysiłkach na rzecz budowania odporności na skutki zmiany klimatu.

KONFERENCJE

• Podczas międzynarodowej konferencji CYBERSEC CEE Regions&Cities, która miała miejsce w dniach 1-3 września 2021 w Krynicy-Zdrój, zorganizowane zostały dwa panele dyskusyjne: „Europejski Zielony Ład – cele i wyzwania, jak je włączyć do regionalnej polityki klimatycznej?” oraz „Fundusz Sprawiedliwej Transformacji – narzędzie do złagodzenia negatywnych skutków transformacji energetycznej”.
• W dniach 26-27 maja 2022 roku zorganizowano dwudniową konferencję z okazji 30-lecia Programu LIFE. Spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. W konferencji wzięli udział przedstawiciele KE, NFOŚiGW oraz partnerzy projektu. 
• W dniach 15–16 października 2025 roku w Krakowie odbył się Małopolski Kongres „Klimat – GOZ – Powietrze”. Wydarzenie zgromadziło blisko 300 przedstawicieli samorządów, nauki, biznesu i organizacji pozarządowych, tworząc przestrzeń do wymiany wiedzy oraz doświadczeń. Program Kongresu obejmował liczne panele tematyczne i warsztaty poświęcone m.in. transformacji energetycznej i neutralności klimatycznej, jakości powietrza oraz gospodarce o obiegu zamkniętym. Uczestnicy mieli również okazję wziąć udział w wyjeździe studyjnym prezentującym przykłady realizacji GOZ, a młodzież – w Debacie Oksfordzkiej.

PROMOCJA PROJEKTU (E4)

Kluczowym elementem realizacji projektu, jest również prezentowanie jego działań i efektów podczas spotkań krajowych i międzynarodowych. 

Cele i założenia projektu oraz efekty jego realizacji przedstawiono na:

• konferencjach krajowych: Konferencja Ro-undBaltic, EU Industry Days 2021, Togetair – szczyt klimatyczny, I Samorządowy Kongres finansowy w Sopocie (30.06.21), Polski Kongres Klimatyczny, Kongres Społeczności Energetycznych, Konferencja otwierająca projekt Obserwatorium Transformacji Energetycznej,
• konferencjach międzynarodowych: 2nd Online International Conference on Environmental Sustainability and Climate Change, LIFE Climate Pact Platform Meeting, Transition Financing Webinar, 20. Europejskim Tygodniu Regionów i Miast w Brukseli, Air Quality Conference w Pradze,
• spotkaniach regionalnych: Małopolskie EKONarady pn. „Porozmawiajmy o klimacie: Rola małopolskich gmin w transformacji klimatycznej”. 

Przygotowanych zostało 19 filmów edukacyjno-informacyjnych poświęconych ważnym działaniom regionalnym i lokalnym w ramach projektu. Filmy dostępne są na kanale YouTube Ekomałopolska dla Klimatu.

Opublikowanych zostało 37 artykułów na temat działań projektu. Artykuły ukazywały się w małopolskich mediach o zasięgu lokalnym, regionalnym oraz tematycznym i dotarły do ponad 2,4 mln czytelników.

Województwo Małopolskie za realizację dwóch projektów zintegrowanych: LIFE EKOMAŁOPOLSKA oraz LIFE „Małopolska w zdrowej atmosferze”, otrzymało tytuł „Lidera Transformacji Energetycznej”. Nagroda przyznana została przez Europejską Fundację Inwestycji Zrównoważonych. Celem konkursu była promocja innowacyjnych i możliwych do dalszego upowszechniania rozwiązań, produktów, technologii oraz usług związanych z ochroną klimatu i środowiska.

Małopolska akcja edukacyjno-informacyjna „Tydzień dla klimatu” prowadzona w mediach społecznościowych projektu otrzymała I miejsce w konkursie „Samorządowy Lider komunikacji i promocji” w kategorii „ekologia”. Konkurs jest organizowany przez „Dziennik – Gazetę Prawną” i Miasto Gdynia pod patronatem honorowym Ministerstwa Infrastruktury oraz Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.