Zadbajmy razem o klimat dla pokoleń
Letnie upały i zimy bez śniegu, powodzie błyskawiczne i dotkliwe nie tylko dla rolników – susze. Dziś to już nie tylko zapowiedzi naukowców. Skutki zmian klimatu dzieją się na naszych oczach. Na szczęście nie jesteśmy wobec nich bezradni. Musimy tylko zacząć działać już dziś!
Susza? A przecież pada deszcz
Susza dla wielu z nas oznacza brak deszczu. Jednak to nie tylko ilość opadu ale także to czy jest on rozłożony równomiernie w ciągu roku, czy też występują dłuższe okresy bez opadu, a potem ulewne deszcze, ma wpływ na powstawanie zjawiska suszy. Równie ważna jest temperatura powietrza. Coraz częstsze upały powodują intensywne parowanie wody i zmniejszenie jej zasobów w środowisku. Czy zatem powinniśmy bać się suszy?
– W latach 80. susze występowały średnio co pięć lat, w 90. pojawiały się już co 2 lata. Od 2013 r. występują praktycznie rokrocznie – mówi Marcin Wójcik, rolnik z Beskidu Niskiego. – Rosnące temperatury podczas zimy sprawiają, że śniegu jest coraz mniej. Jeszcze do niedawna śnieg magazynował wodę, a marcowe roztopy nawadniały ziemię i przygotowywały ją do wegetacji. Gdy ich brakuje rolnicy muszą mierzyć się z suszą.
Problem pogłębiają dodatkowo bezdeszczowe wiosny i letnie upały. Pojawiające się od czasu do czasu deszcze trochę poprawiają sytuację w rolnictwie oraz zmniejszają zagrożenie pożarowe w lasach. Nie rozwiązują jednak problemu suszy.
Więcej o przyczynach i konsekwencjach zmian klimatu na: https://klimat.ekomalopolska.pl/aktualnosci/trzy-pytania-o-klimat-rolnictwo/
A co możemy zrobić w walce ze zmianami klimatu? M.in. oszczędzać wodę, gromadzić wodę, oszczędzać energię i kupować lokalnie.
Materiały do pobrania – susza
Grom z jasnego nieba – czyli gwałtowne zjawiska atmosferyczne
Wzrost temperatury ma także inne poważne konsekwencje. To więcej gwałtownych zjawisk atmosferycznych – burz i ulew powodujących lokalne powodzie i podtopienia.
– Jeszcze 10 – 15 lat temu opady miały charakter bardziej regularny. Obecnie mamy coraz więcej sytuacji, kiedy po okresie bezdeszczowym występują opady bardzo intensywne, ulewne – tłumaczy dr hab. Anita Bokwa prof. UJ, Dyrektor Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ. Zwłaszcza opady burzowe występują na małym obszarze i dostarczają znacznie więcej wody niż jest w stanie bezpiecznie przyjąć grunt czy koryta rzek. Woda nie jest w stanie zostać zgromadzona w środowisku i może powodować powodzie czy osuwiska.
Latem więcej jest okresów bez opadów i miesięcy suchych. Przychodzące po nich intensywne opady deszczu nie rozwiązują problemu braku wody.
Więcej o przyczynach i konsekwencjach zmian klimatu na: https://klimat.ekomalopolska.pl/aktualnosci/trzy-pytania-o-klimat-klimat-a-pogoda/.
A co możemy zrobić w walce ze zmianami klimatu? Na przykład ograniczyć używanie samochodu, więcej jeździć rowerem i używać jak najmniej plastiku.
Materiały do pobrania – powodzie
Gdzie się podział tamten śnieg?
Któż z nas nie pamięta śniegu po kolana, zimowych ferii na lodowisku i bałwana przed oknem? Takie sielankowe obrazki, to dziś niecodzienny widok. Tymczasem zima w naszej strefie klimatycznej ma istotne znaczenie zarówno dla przyrody, jak i rolnictwa.
– Brak pokrywy śnieżnej, która topniejąc, staje się nieocenionym źródłem zasilającym wody podziemne, ma ogromny wpływ na ogólne zasoby wodne – mówi Marek Piątkowski z fundacji Aeris Futuro. Niedostatek takiego zasilania w okresie wiosennym powoduje w późniejszym czasie niskie stany wód w rzekach, a także częściej pojawiające się i dłużej utrzymujące susze.
Zimą coraz częściej obserwujemy opady pod postacią deszczu, który szybko spływa do rzek. Nawet jeśli spadnie śnieg, to leży on kilka – kilkanaście dni. Bezmroźne zimy sprawiają, iż topi się szybko, zasilając Bałtyk, a nie glebę i nasze wody gruntowe. A to już jeden krok w kierunku suszy.
Więcej o przyczynach i konsekwencjach zmian klimatu: https://klimat.ekomalopolska.pl/aktualnosci/trzy-pytania-o-klimat-swiatowy-dzien-ziemi/
A co możemy zrobić w walce ze zmianami klimatu? Na przykład robić świadome zakupy, dać drugie życie swoim ubraniom, zbierać deszczówkę oraz sadzić drzewa i zieleń.
Materiały do pobrania – brak śniegu
Nie mamy wpływu na obecność śniegu w zimie czy ilość opadów deszczu, ale możemy adaptować się do suchych, gorących dni, walczyć z upałem i lokalnymi podtopieniami.
Oszczędzaj energię elektryczną w domu i w pracy
Ile razy zdarza nam się wyjść z łazienki i nie wyłączyć światła? Albo zagotować cały czajnik wody, a zużyć tylko szklankę? Włączyć telewizor żeby szumiał w tle, podczas gdy przebywamy w innym pokoju? To tylko kilka przykładów złych nawyków, które przekładają się na większe zużycie energii elektrycznej w naszych domach. A wystarczy tak niewiele, aby oszczędzać energię, a przy tym chronić środowisko i klimat i zredukować swoje rachunki za prąd.
– Wymieńmy żarówki na energooszczędne lampy LED. Stosowanie energooszczędnych źródeł światła może zmniejszyć zużycie energii elektrycznej nawet o 80%. Wyłączajmy lampy, telewizor, radio oraz inne urządzenia, z których w danej chwili nie korzystamy. Nie zostawiajmy także w kontakcie ładowarek do telefonu (laptopa, golarki, akumulatorków itp.). Ładowarki zużywają prąd również wtedy, gdy nie przekazują go innemu urządzeniu! – radzi Marta Mazurkiewicz z Krajowej Agencji Poszanowania Energii. – Nie zostawiajmy również urządzeń włączonych na stand-by. Świecąca dioda wskazuje, że nadal pobierasz energię. Nadużywany tryb gotowości w ciągu roku pozbawia jedno gospodarstwo domowe nawet 22 zł. Natomiast, piorąc ubrania i zmywając naczynia pamiętajmy, aby maksymalnie zapełniać przestrzeń swoich sprzętów AGD. Korzystajmy z dostępnego trybu „eco”.
Dzięki technologicznym innowacjom możemy uzyskać nowe źródła energii. Dobrym wyborem są odnawialne źródła energii (OZE). Mogą to być np. pompy ciepła czy panele fotowoltaiczne. Na takie rozwiązania przeznaczone są dotacje z rządowych programów, np. Mój Prąd, Czyste Powietrze, czy Moje Ciepło. Więcej na temat dostanych źródeł dofinansowania znajdziesz pod tym linkiem: https://klimat.ekomalopolska.pl/dofinansowanie/
W wyborze właściwego programu pomagają również doradcy klimatyczni zatrudnieni w małopolskich starostwach powiatowych.
Oszczędzaj wodę
Woda to jeden z najcenniejszych zasobów Ziemi. Jednak wciąż zużywamy jej za dużo, a marnotrawstwo sporo kosztuje! Tymczasem codzienne nawyki, pozwalające zaoszczędzić kilkadziesiąt litrów wody miesięcznie, są równie proste, jak te dotyczące oszczędzania energii.
– Wykorzystujmy powtórnie wodę. Dobrym rozwiązaniem jest wstawienie do zlewu czy pod prysznic misy. Po umyciu rąk możemy wykorzystać ponownie zgromadzoną wodę np. do mycia podłogi, a po umyciu warzyw – do podlania kwiatów – wskazuje Joanna Mieszkowicz z Fundacji Aeris Futuro. – Jeśli mamy ogród, podlewajmy go późnym wieczorem lub wcześnie rano, gdy jest chłodniej. Dzięki temu parowanie nie będzie tak intensywne, a rośliny wchłoną więcej wody. Rzadziej kośmy trawnik. Wyższa trawa ma dłuższe korzenie, a dodatkowo zacienia glebę, dzięki czemu chroni ją przed utratą wilgoci.
A skoro o oszczędzaniu wody mowa, pamiętajmy że jej źródłem może być deszcz. Deszczówkę mogą zbierać mieszkańcy domów, ale i właściciele nawet niewielkich balkonów w centrum miasta. Przyjmuje się, że z dachu, który ma powierzchnię 120 metrów kwadratowych, w ciągu opadów deszczu trwających około 20 minut można zebrać nawet 360 litrów wody! W tym zakresie dobrym rozwiązaniem będzie domowa instalacja do gromadzenia wody deszczowej.
Zieleń tworzy lepszy klimat
Na wiele zjawisk związanych ze zmianami klimatu nie mamy wpływu. Nie możemy zwiększyć ilości śniegu w zimie czy deszczu podczas suchego lata. Ale możemy adaptować się do tych zmian i łagodzić ich skutki. Wielkim sojusznikiem człowieka w takich działaniach jest zieleń, a zwłaszcza drzewa. Dorosłe drzewo obniża latem temperaturę w najbliższym otoczeniu o ok. 10 stopni. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że rzuca cień, ale również dzięki temu, że rośliny chłoną i przetwarzają wodę, działa jak klimatyzacja. Dlatego każdy kawałek wybrukowanego podwórka, zamienionego na trawnik lub ogródek, każdy dodatkowy skwer pomoże walczyć z suszą i łatwiej znosić wysokie letnie temperatury.
– Sadźmy drzewa! Zdrowe drzewo pochłania rocznie nawet 6-7 kg CO2 i produkuje ok. 120 kg tlenu (czyli prawie tyle, ile potrzebuje dorosły człowiek) – wskazuje dr inż. Marcin Guzik Dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego. Zamieńmy chodniki na trawniki. Każdy pozbawiony kostki i betonu kawałek ulicy lub podwórza nie tylko zmniejszy otaczającą go wyspę ciepła, ale także pomoże gromadzić wodę. Nie kośmy zbyt krótko trawników wokół domu. Wystrzyżona do ziemi trawa nie wyprodukuje tlenu, nie zatrzyma wody i szybciej uschnie, a wokół podniesie się kurz i pył.
Więcej sposobów przeciwdziałania zmianom klimatu i adaptacji do nich można znaleźć stronie internetowej klimat.ekomalopolska.pl oraz profilach społecznościowych „Ekomałopolska dla Klimatu”: na Facebooku, Instagramie lub Twitterze!
Kampania Województwa Małopolskiego realizowana w ramach projektu LIFE-IP EKOMALOPOLSKA (LIFE-IP EKOMALOPOLSKA /LIFE19 IPC/PL/000005), dofinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej oraz NFOŚiGW.