LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA „Wdrażanie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego„

Nadrzędnym celem projektu LIFE-IP EKOMAŁOPOLSKA jest pełne wdrożenie Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego, wsparcie w zakresie wdrażania Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 oraz nowej strategii UE, tj. Europejskiego Zielonego Ładu.

Budżet projektu to 16,4 mln EUR (ok. 70 mln zł), z czego: 60% Program LIFE, 35% NFOŚiGW, 5% wkład własny partnerów.

Budowanie kompetencji na poziomie regionalnym i lokalnym

C1 Plan działań dla klimatu i energii

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego (RPDKiE) integruje najważniejsze obszary działań w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, tj. sektor: energii, transportu, gospodarki (w tym przemysłu i gospodarki odpadami), budownictwo, rolnictwo, lasy i użytkowanie gruntów. Sektory te wynikają ze Strategii UE do 2050 roku, których celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych (o co najmniej 40%), wzrost wykorzystania OZE (do co najmniej 32% zużycia energii końcowej brutto) i poprawa efektywności energetycznej (co najmniej 32,5%) do roku 2030.

Dokument, będący filarem Projekty wymaga systematycznej aktualizacji. Podstawą do aktualizacji będą opracowane scenariusze działań klimatycznych w perspektywie do roku 2030 i 2050. Scenariusze zostaną przygotowane na podstawie wykazu źródeł emisji gazów cieplarnianych, szczegółowego bilansu energetycznego województwa oraz modelu paliwowo-energetycznego Małopolski. Celem powyższych analizy będzie zmapowanie zagrożeń związanych ze zmianami klimatu i wskazanie środków, które będą najbardziej skuteczne w ograniczaniu negatywnych skutków postępujących zmian klimatu.

Województwo Śląskie przystąpi do przygotowania analogicznego dokumentu. W tym celu przygotowana zostanie szczegółowa analiza wyzwań związanych ze zmianami klimatu, rosnącym zapotrzebowaniem na energię oraz ramami polityki klimatycznej. Będzie to pierwszy krok na drodze do przygotowania Regionalnego planu działania na rzecz klimatu i energii do 2030 r. dla województwa śląskiego.

C2 Transformacja niskoemisyjna rynku urządzeń grzewczych

Transformacja energetyczna to jedno z największych wyzwań przed którym staje Małopolska. W ramach niniejszego działania utworzona zostanie Grupa Robocza ds. Transformacji Producentów Urządzeń Grzewczych, która stanie się organem pomocniczym ministra właściwego do spraw gospodarki. Zadaniem Grupy będzie stymulowanie środków regulacyjnych, finansowych i organizacyjnych, mających na celu niskoemisyjną transformację rynku urządzeń grzewczych. Wymaga to dialogu pomiędzy administracją, biznesem, partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi, a także współpracy z instytucjami naukowymi i badawczymi.

Grupa przygotuje program szkoleń z zakresu odnawialnych źródeł energii oraz poprawy efektywności energetycznej dla instalatorów i uczniów szkół technicznych. Działanie to przyczyni się do stworzenia ponad 20 tys. zielonych miejsc pracy (instalatorzy kotłów węglowych otrzymają kwalifikacje zawodowe związane z zieloną energią). W celu zapewnienia skutecznych kontroli na rynku urządzeń grzewczych i wdrożenia wymagań EE w nowych budynkach Ministerstwo Rozwoju i Technologii przeprowadzi szkolenia dla pracowników Inspekcji Handlowej i Nadzoru Budowlanego we wszystkich 16 województwach.

Efektem szkoleń będzie stymulacja rozwoju rynku OZE oraz rozszerzenie wykorzystania technologii nisko- i zeroemisyjnych wraz ze wsparciem procesu eliminacji urządzeń grzewczych, które nie spełniają aktualnych norm środowiskowych.

C3 Potencjał OZE w województwach małopolskim i śląskim

W celu skutecznego, pełnego wykorzystania potencjału OZE w województwach małopolskim i śląskim, Akademia Górniczo-Hutnicza przygotuje mapy lokalnego potencjału OZE (w fazie I w województwie małopolskim, w fazie II w województwie śląskim). Mapy zostaną zintegrowane z kalkulatorem doboru instalacji OZE, który ułatwi dokonanie świadomego wyboru inwestycji OZE w konkretnej lokalizacji – zasugeruje najbardziej odpowiedni wybór technologii OZE, oszacuje kapitał i koszty operacyjne oraz dostarczy informacji o możliwych źródłach finansowania. Narzędzia te przydadzą się nie tylko przy podejmowaniu indywidualnych decyzji dotyczących inwestycji w OZE, ale również przy planowaniu gminnych, powiatowych i regionalnych strategii rozwoju OZE (geotermia głęboka i płytka, energia słoneczna, wodna i wiatrowa).

C4 System doradców ds. klimatu i środowiska

Projekt zakłada utworzenie sieci doradców ds. klimatu i środowiska w 21 powiatach Małopolski. Koncepcja sieci została opracowana wspólnie z powiatami na etapie pomocy technicznej.  Doradcy będą zatrudnieni bezpośrednio w powiatach. Na poziomie regionalnym będą współpracować z Urzędem Marszałkowskim, zaś na poziomie lokalnym – z gminami. Głównym zadaniem doradców będzie skuteczne wdrożenie działań określonych w RPDKiE poprzez działania obejmujące:

• realizację działań określonych w Regionalnym Planie… oraz Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego
• pomoc gminom w opracowaniu strategicznych dokumentów i planów zarządzania energią i klimatem oraz we włączeniu tych kwestii do innych planów i strategii miejskich;
• zachęcanie i pomoc gminom z terenu powiatów w ubieganiu się o finansowanie instalacji OZE, termomodernizacji budynków, budownictwa niskoemisyjnego, zrównoważonego transportu, niższego zużycia energii, środków dostosowania do zmian klimatu;
• ubieganie się o finansowanie działań ograniczających zmiany klimatu oraz działań adaptacyjnych na poziomie powiatu;
• przeprowadzanie lokalnych kampanii informacyjno-edukacyjnych w zakresie ograniczenia zmian klimatu.

C5 Centrum Kompetencji

Działaniem niekierowanym na usunięcie bariery niewystarczającego know-how na poziomie lokalnym (powiaty i gminy), a tym samym wzmocnieniem wdrażania Regionalnego Planu Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego jest utworzenie Regionalnego Centrum Kompetencji. Będzie ono zarządzane przez Urząd Marszałkowski, w ścisłej współpracy z partnerami projektu. Centrum będzie zapewniać stałe wsparcie i szkolenia dla doradców ds. klimatu i środowiska. Opracuje ono bazę wiedzy, narzędzia IT, wzorcowe dokumenty, analizy ekspertów oraz inne środki, mające na celu wsparcie pracy doradców oraz usprawnienie wdrażania RPDKiE. Centrum kompetencji będzie zajmowało się koordynacją studiów podyplomowych dla doradców i pracowników powiatów/gmin. Przeprowadzi również analizy i badania wspierające wdrożenie i monitorowanie RPDKiE, a także ułatwi i wdroży jego aktualizacje.

Środki monitorujące

D1 Monitoring wdrażania RPDKiE

Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii dla województwa małopolskiego będzie aktualizowany co pięć lat, a jego wdrażanie będzie monitorowane co roku. Sporządzane będzie roczne sprawozdanie podsumowujące, określające zakres działań podjętych w poprzednim roku, w tym ich szacunkowe skutki w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, wzrostu wykorzystania OZE i poprawy efektywności energetycznej. System monitorowania obejmie wszystkie gminy i powiaty Małopolski. Regularne badania opinii publicznej będą przeprowadzane w celu weryfikacji poziomu świadomości w zakresie zmian klimatu, niezbędnych środków ich zapobiegania i dostępnych instrumentów wsparcia.

D2 Monitoring wpływu realizacji Projektu

Przeprowadzane będą regularne badania opinii publicznej w celu sprawdzenia poziomu świadomości Mieszkańców nt. postępujących zmian klimatu i konieczności podejmowania działań w celu adaptacji do nich. Badania pozwolą na zaplanowanie skutecznych działań oraz przygotowanie dedykowanych kampanii i akcji informacyjno-edukacyjnych.

Podnoszenie świadomości

E1 Regionalna kampania medialna 

Niska świadomość społeczna na temat instalacji OZE, efektywności energetycznej, zrównoważonej mobilności oraz zapobiegania lub ograniczania produkcji odpadów stanowi istotną barierę dla skutecznego wdrożenia RPDKiE. Aby usunąć tę barierę, na początku projektu zostanie przeprowadzona szeroko zakrojona diagnostyka behawioralna, która posłuży jako podstawa do dalszych kampanii edukacyjnych i informacyjnych, które będą stymulować zmiany behawioralne w tych obszarach.

Kampanie medialne, edukacyjne i informacyjne mające na celu zwiększenie świadomości społecznej w obszarach określonych w RPDKiE będą stanowić jeden z głównych filarów projektu.

E2 Lokalne działania informacyjno-edukacyjne

Lokalne kampanie edukacyjne i informacyjne skierowane do ogółu społeczeństwa dotyczące zmian klimatu i ich negatywnych skutków, a także działań skierowanych do odpowiednich grup docelowych (osoby planujące budowę swojego domu, przedsiębiorcy, rolnicy, zarządcy budynków publicznych itp.) będą realizowane przed doradców ds. klimatu i środowiska zatrudnionych z małopolskich powiatach. Będą oni odpowiadać za podejmowanie konkretnych działań na poziomie lokalnym, promowanie zaangażowania lokalnych liderów (lekarze, nauczyciele, księża, strażacy, lokalne organizacje pozarządowe, uniwersytety trzeciego wieku, izby handlowe i izby rolnicze, lokalne grupy działania, lokalni przedsiębiorcy, władze miast oraz wsi) i nawiązywanie bezpośredniego kontaktu ze społecznościami lokalnymi.

E3 Tworzenie sieci wymiany doświadczeń

Skuteczne wdrożenie Projektu wymaga współpracy i pełnego zaangażowania wszystkich partnerów projektu. Jednym z głównych działań projektu będzie wymiana doświadczeń i tworzenie platform transferu wiedzy pomiędzy wszystkimi kluczowymi interesariuszami na szczeblu regionalnym (gminy, powiaty i władze regionalne), krajowym (Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Klimatu, inne regiony w Polsce) i na poziomie międzynarodowym (np. w ramach platformy dla regionów węglowych w okresie przejściowym). Działania te będą obejmować konferencje, seminaria, warsztaty i wizyty studyjne.

E4 Promocja projektu

Zapewnienie odpowiedniej promocji projektu i jego rezultatów ma kluczowe znaczenie dla przekazywania dobrych praktyk i know-how innym regionom. Działania Projektu promowane będą poprzez liczne działania: regionalną kampanię medialną, lokalne działania informacyjno-edukacyjne, stronę internetową i media społecznościowe projektu oraz artykuły w prasie.